Wedloop (2)
Enige tijd geleden publiceerden enkele medewerkers van het Centraal Planbureau (CPB) het resultaat van hun onderzoek naar veranderingen in de inkomensverdeling. Ze komen tot de conclusie dat de inkomensverschillen de komende tijd flink zullen toenemen. Oorzaak: het gebrek aan hoger opgeleiden.
Het CPB heeft een naam op te houden als het om de inkomensverdeling gaat. Zijn eerste directeur, Jan Tinbergen, heeft enkele decennia geleden al een nog steeds interessante theorie over de inkomensverschillen opgesteld. Zijn idee was dat de inkomensverschillen bepaald werden in een wedloop tussen technische ontwikkeling en scholing.
In het voetspoor van Tinbergen schrijft de CPB-studie de steeds toenemende vraag naar hoger opgeleiden toe aan de ontwikkeling van de techniek. Productiemethoden worden steeds abstracter en de gebruikte technieken steeds geavanceerder. Niet iedereen kan dat bijbenen. Het daardoor ontstane tekort aan hoger opgeleiden jaagt het loon van deze categorie werknemers op.
Tinbergen meende nog dat aan de toenemende vraag naar hoger opgeleiden voldaan kon worden doordat steeds meer mensen steeds beter geschoold werden. Sterker nog, hij dacht dat het effect van de scholing zo groot was dat er zelfs een overschot aan hoger opgeleiden zou ontstaan. Op die manier zou het loon van de beter betaalde werknemers zelfs dalen, waardoor de inkomensverschillen zouden afnemen. In een samen met Jan Pen uitgevoerde studie naar de inkomensverdeling in de jaren 1938-1977 bleek dat in die periode een aanzienlijke nivellering had plaatsgevonden. Tinbergen had dus alle reden voor zijn standpunt dat de scholing de wedloop tegen de techniek had gewonnen.
Maar op het moment laat de scholing ons behoorlijk in de steek. Kennelijk is het onderwijs niet in staat voldoende hoog gekwalificeerde mensen af te leveren. Dat kan natuurlijk liggen aan het onderwijssysteem zelf, dat niet voor zijn taak berekend is. Het kan ook zijn dat ‘de reserve aan verborgen talent’, waar vroeger zo graag over werd gesproken, uitgeput is. In dat laatste geval lijken toenemende inkomensverschillen in de toekomst onontkoombaar.
Economie in Beelden