Vlieland
Wel eens geprobeerd een huisje op Vlieland te huren? Dat zal u niet meevallen. In het hoogseizoen moet u toch wel een jaar vantevoren reserveren. Ook in de rustiger perioden begint het steeds moeilijker te worden iets van uw gading te vinden. Soms kan een ‘last minute’ uitkomst bieden, maar u moet er snel bij zijn; elke aarzeling is fataal.
Van Vlieland naar de Sowjet-Unie van vóór de omwenteling is een hele stap, maar laten we de zaken eens breed aanpakken. Voor westerse bezoekers waren de lange rijen voor de winkels waar iets interessants te koop was, één van de aardigste kanten van de Sowjet-folklore. Schaarste was een alledaags fenomeen, vandaar dat de Sowjet-burgers altijd een tas bij zich hadden voor het geval ze zich bij een niet al te lange rij konden aansluiten. Wat er te koop was, deed er eigenlijk niet zo veel toe; je raakte het altijd wel weer kwijt.
De rijen werden veroorzaakt door het feit dat er voor de meeste producten maximumprijzen waren ingesteld. Deze prijzen weerspiegelden op geen enkele wijze de werkelijke schaarste van het product. De goedbedoelde maximumprijzen moedigden de vraag naar artikelen aan, maar ontmoedigden de producenten. Er onstonden aldus flinke tekorten, die tot uiting kwamen in lange rijen wachtenden voor de winkels.
Om weer op Vlieland terug te komen: dit sympathieke eiland maakt deel uit van de kapitalistische wereld, maar de huisjes die daar te huur zijn, lijken zich even weinig aan te trekken van het marktmechanisme als de Sowjet-producten van weleer. De huurprijzen mogen voor veel mensen hoog zijn — prijzen van rond de € 600 per week in het hoogseizoen zijn heel normaal — gezien de moeite die het kost een huisje te huren, geven ze de schaarsteverhoudingen kennelijk onvoldoende weer.
De vraag is waarom de eigenaars van de huisjes de prijzen niet verdubbelen, om eens iets te noemen. Veel mensen zullen de huisjes op Vlieland dan voor gezien houden, maar de kans is groot dat er ruim voldoende huurders overblijven om een redelijke bezetting te garanderen. Een dergelijke vraag kun je je ook stellen bij steevast uitverkochte fenomenen als popconcerten en voetbalwedstrijden: waarom zijn de kaartjes voor die gebeurtenissen niet veel duurder?
Er is slechts één antwoord mogelijk: de markt functioneert voor deze producten onvoldoende. In de Sowjet-Unie was het het centrale planningsbureau dat een maximumprijs instelde. Op Vlieland bestaat een dergelijke instantie niet en moet wat anders aan de hand zijn. Er is nooit een bevredigende verklaring voor dit soort ‘onderprijzing’ gegeven. Ik houd het erop dat de eigenaars zich, uit vrije wil of noodgedwongen, gebonden weten door morele regels. Wie de huurprijs verdubbelt, laadt wellicht de schijn op zich ten koste van anderen op een wel erg gemakkelijke manier rijk te willen worden.
Economie in Beelden