Storm
U kunt zich de aanblik van een bos na een finke storm voorstellen. Overal afgerukte takken en soms compleet ontwortelde bomen. Het geheel maakt een sterk gehavende indruk, maar geen boswachter die er zich druk om maakt. De storm heeft korte metten gemaakt met de zwakste bomen en het bos als geheel wordt er alleen maar sterker door.
De Oostenrijkse econoom Joseph Schumpeter (1883-1950) heeft het beeld van de storm gebruikt om de betekenis van een recessie te verduidelijken. In een periode van economische stagnatie of zelfs achteruitgang leggen de zwakste bedrijven al snel het loodje. Zelfs sterke bedrijven doorstaan de storm niet altijd ongeschonden; vaak moeten ze minder rendabele activiteiten afstoten.
Als een bos door omstandigheden een relatief lange tijd aan de strenge maar rechtvaardige hand van de weergoden is ontsnapt, zal de eerstvolgende storm naar verhouding grote schade aanrichten. Oude en zwakke bomen hebben immers kans gezien zich in de luwte te handhaven, maar kunnen nu de dans niet meer ontspringen.
In de economie werkt het niet anders. In de jaren negentig van de vorige eeuw hebben we een relatief lange periode met bovengemiddelde groeicijfers gekend. In die jaren, ruwweg samenvallend met het bewind van de Amerikaanse president Bill Clinton, leken de bomen tot in de hemel te groeien. Natuurlijk was er de altijd aanwezige concurrentie, maar het effect daarvan werd verzacht door een voortdurend toenemende vraag naar goederen en diensten. Bedrijven konden hun producten altijd wel kwijt, waardoor ook in verhouding zwakke bedrijven konden overleven. Dat de daaropvolgende recessie van 2001-2003 nogal wat schade aanrichtte, is zo gezien voor de hand liggend.
Dat er toen dood hout gekapt werd, d.w.z. dat inefficiënt geleide bedrijven verdwenen en overcapaciteit werd afgebouwd, behoort tot de min of meer normale gang van zaken. Vooral de zeepbel-achtige opkomst en nogal hardhandige neergang van ict- en telecombedrijven getuigen daarvan. Dat ze alleen maar verlies leden, leek destijds niemand te deren; in een recessie is dat plotseling wel van belang. Daarnaast kunnen er bijzondere omstandigheden zijn die een recessie verdiepen. Eén van die omstandigheden was uiteraard de terreuraanval op doelen in de Verenigde Staten. Met name de psychologische en politiek-militaire gevolgen ervan hebben veel onzekerheid opgeroepen en onzekerheid is slecht voor de investeringen. De storm wakkert dan al snel tot orkaankracht aan. Iets dergelijks gebeurde in 2007-2008, toen de van nature inzettende neergang werd verhevigd door de kredietcrisis.
Economie in Beelden