Stagnatie?
Rond 1950 stond de Nederlandse economie er niet best voor. De oorlogsschade was nog lang niet hersteld. Groei was geruime tijd uitgebleven, zodat de productie per hoofd niet hoger lag dan in 1929, toen de crisis van de jaren dertig begon. De stemming was dermate somber in die tijd, dat meer dan 400.000 Nederlanders emigreerden naar vooral Canada, Australië en de Verenigde Staten.
En toen gebeurde iets onverwachts: in de daarop volgende 25 jaar groeide de Nederlandse economie als nooit tevoren. Jaarlijkse groeipercentages van 5 of hoger van het bruto binnenlands product kwamen regelmatig voor. Terugkijkend op die tijd wordt wel gesproken over de gouden jaren van het kapitalisme.
Het is goed te bedenken dat economische groei in dit tempo uitzonderlijk is en nauwelijks houdbaar. Een economie die 25 jaar lang met jaarlijks 5 procent groeit, wordt ruim drie keer zo groot. Waarschijnlijk was in de periode 1950-1975 sprake van een zekere inhaalslag als gevolg van de stagnatie door crisis en oorlog. Na 1975 zakte de groei dan ook terug tot zo'n 2 à 2,5 procent per jaar.
En nu, nu Nederland uit de jongste recessie is? Gaan we weer een periode van stevige groei tegemoet? Het Centraal Planbureau (CPB) gelooft er niet in. Krijgen we weer gouden jaren, zoals na 1950? “Those were the days. Lagere groei is het voorland, niet alleen voor Nederland, maar voor veel westerse landen.” Aldus de rekenmeesters van de Nederlandse regering eerder deze week.
Het CPB voorziet wat tegenwoordig ‘het nieuwe normaal’ wordt genoemd, een periode van aanzienlijk lagere groeicijfers dan we gewend zijn. Voor de komende paar jaar voorspelt het bureau nog een groei van rond de 2 procent, maar daarna neemt de groei af tot 1,5 procent of iets daarboven. Oorzaken zijn onder andere de vergrijzing en het stagneren van de bevolkingsomvang.
Het kan, denk ik, geen kwaad het voorspellend vermogen van de economische wetenschap enigszins te relativeren. Daarom begint dit stukje met de, achteraf onterechte, algemene somberte rond 1950. Ook de kredietcisis die in 2007 begon kwam voor de meeste economen als een donderslag bij heldere hemel. Maar ook als de nationale productie met, laten we zeggen, 1,75 procent per jaar groeit, verdubbelt de omvang van de economie in 40 jaar. Voorlopig hoeven we ons geen zorgen te maken over het nieuwe normaal, als het al komt.
Mini-essays