Sluier
Sluiers verbergen iets. De bijbelse Jakob heeft dat tot zijn schade moeten ervaren, toen zijn aanstaande schoonvader hem in het geniep de minder fraaie Lea uithuwelijkte in plaats van de door Jakob begeerde, en veel mooiere, Rachel. Jakob had aanvankelijk niets in de gaten; Lea droeg een sluier, vandaar.
Ook economen doen wel eens een sluier in hun betoog. Het heeft dan bijna altijd met geld te maken. Het verschijnsel geld stelt economen wel eens voor problemen. Geld is natuurlijk een middel om het economisch verkeer gemakkelijker te laten verlopen. Het is het smeermiddel van de economische machine, om weer eens een ander beeld te gebruiken. Zonder geld als ruilmiddel is modern economisch verkeer onmogelijk. Hoe zou een vrachtwagenchauffeur in een samenleving zonder geld aan brood moeten komen? Door de bakker een, op dat moment waarschijnlijk overbodig, ritje aan te bieden? En van hoeveel kilometers dan wel?
Geld is dus nodig, maar is geld ook neutraal? De hele wereld van kapitaal- en valutamarkten, het bank- en verzekeringswezen, pensioenfondsen en centrale banken — vormt die wereld inderdaad een neutraal smeermiddel of oefent ze ook een zelfstandige invloed uit op de economie?
Heel lang hebben economen geld als een sluier gezien. De klassieke economen onderscheidden twee werelden: die waar het eigenlijk gebeurde, waar de produktie plaatsvond, en daarnaast de wereld van het geld. Maar de wereld van de produktie, de reële wereld, kennen we alleen in termen van geld. Alles heeft immers zijn prijs. Vooral in tijden van inflatie lijkt de reële wereld alsmaar te groeien, maar in feite hoeft daar niets bijzonders te gebeuren. Het is alleen maar de monetaire oppervlakte die verandert.
In deze, wat verouderde, opvatting is geld neutraal en versluiert alleen maar de werkelijkheid. De geldsluier moet dus weggenomen worden om te kunnen zien wat er echt aan de hand is. Een andere opvatting luidt dat geld een actieve speler is op het economisch toneel. Om een voorbeeld te geven: als er meer geld in omloop komt, kan dat tot een renteverlaging leiden en tot meer investeringen.
Er is een stroming in de moderne economie, het monetarisme, die op een genuanceerde manier aan de sluiergedachte vasthoudt. Genuanceerd, omdat de monetaristen wel inzien dat op korte termijn veranderingen in de geldhoeveelheid de economie behoorlijk in de war kunnen schoppen. Maar uiteindelijk gaan de ontwikkelingen in de reële wereld toch hun eigen gang. En een overheid die meer geld in omloop brengt, veroorzaakt uiteindelijk alleen maar inflatie. De monetaristen gebruiken dus een soort langetermijnsluier.
Economie in Beelden