Politieke markt
Economen bemoeien zich overal mee. Behalve dat ze het gedrag van consumenten en producenten in kaart proberen te brengen, hebben ze ook een levendige belangstelling voor de politieke besluitvorming. Eén van de vragen waarmee economen zich bezig houden luidt: Hoe komt het programma van politieke partijen tot stand? Waarom doen ze nu juist dié voorstellen en niet andere?
Zoals een bedrijf winst wil maken om te overleven, zo zal een politieke partij stemmenwinst willen behalen om te blijven voortbestaan. U zult zeggen: “Ook een mooie motivatie! En het idealisme dan?” Zeker, laten we dat niet vergeten. Maar als een partij eenmaal bestaat, komt het er opaan te overleven. Elke partij zal dan de politieke markt verkennen en een zo groot mogelijk marktaandeel proberen te behalen.
Hoe trek je stemmen? Hoe trek je bijvoorbeeld de stemmen van onderwijspersoneel en van ouders met schoolgaande kinderen? Door meer uitgaven ten behoeve van het onderwijs voor te stellen. Hoe trek je de stemmen van ouderen? Door meer uitgaven ten behoeve van de zorg en een verhoging van de AOW voor te stellen. Zo gezien lijkt het nogal eenvoudig extra stemmen binnen te halen.
Maar extra uitgaven dienen betaald te worden. De partij die voorstelt meer uitgaven te doen, zal ook voorstellen moeten doen om de belastingdruk te verhogen. En daar zit niet iedereen op te wachten. Ouders zonder schoolgaande kinderen gaan op zoek naar een andere partij. En ouders met schoolgaande kinderen misschien ook wel. Zij kiezen wellicht voor slechter onderwijs en lagere belastingen.
Zoals een bedrijf opbrengsten en kosten tegen elkaar afweegt, zo zal een politieke partij bij elk voorstel dat ze doet stemmenwinst en stemmenverlies tegen elkaar afwegen. Bedrijven streven daarbij naar winstmaximalisatie, politieke partijen streven naar stemmenmaximalisatie. Daarbij zal ze natuurlijk voortdurend haar doelgroep voor ogen moeten houden. Zoals een bedrijf zich in een bepaald marktsegment beweegt, zo doet een politieke partij dat in de politieke markt.
Het is u misschien wat te berekenend, wat te cynisch? Dan raadt ik u aan het gedrag van de politieke partijen eens rustig te bestuderen. Bovendien is bovenstaand schetsje niet bedoeld om te vertellen hoe politieke partijen zich zouden moeten gedragen, maar hoe ze zich feitelijk gedragen.
Economie in Beelden