Koplopers
In de sport, vooral in de wielersport, kennen we het fenomeen van het peloton dat wanhopig jacht maakt op de koploper(s). Het tempo van de wedstrijd wordt in feite bepaald door de kopgroep. De afstand tussen koplopers en peloton wisselt; soms worden de koplopers ingehaald en na een tijdje maakt zich vaak weer een nieuwe kopgroep los. In de economische geschiedenis wordt dit beeld graag gebruikt. In het proces van economische groei zijn steeds koplopers aan te wijzen, het peloton volgt op gepaste afstand.
Vanaf ongeveer 1600 was Nederland, beter: de Republiek der Verenigde Nederlanden, de koploper. Nederland werd rijk door de handel en was de stapelmarkt van de wereld. Hoewel Nederlands overheersende positie al na 1650 minder overtuigend begon te worden, duurde het nog tot ruim in de achttiende eeuw voordat Engeland de koppositie overnam. De wisseling van de wacht ging gepaard met meerdere Nederlands-Engelse oorlogen.
Het was in Engeland dat de eerste tekenen van de industriële revolutie zichtbaar werden. Niet in Nederland, hetgeen voor de hand had gelegen, gezien het ruim voorhanden zijnde kapitaal en een goed geschoolde beroepsbevolking. Op basis van de fabrieksmatige, met stoomenergie aangedreven productie, ontwikkelde Engeland zich in hoog tempo tot de werkplaats van de wereld.
Tegen het einde van de negentiende eeuw werd langzaamaan duidelijk dat de Verenigde Staten een forse economische versnelling inzetten en Engeland terug in het peloton dwongen. De twintigste eeuw is, economisch gezien, de eeuw van de Verenigde Staten geweest. Het was vooral door het enorme economisch potentieel van de VS dat de Eerste en de Tweede Wereldoorlog een beslissende wending kregen.
Als er enige continuïteit in de geschiedenis zit, zullen ook de VS worden ingehaald. Maar voorlopig ziet dat er niet naar uit. De Amerikaanse economische groei ligt nog steeds op stoom, nergens wordt meer aan onderzoek & ontwikkeling gedaan dan in de VS en het inkomen per hoofd is, op dat van Noorwegen na, het hoogste ter wereld. Wellicht is de volgende koploper in Azië te vinden. De zogenaamde Zuid-Oost-Aziatische tijgers (Zuid-Korea, Maleisië, Singapore) lijken wat gas terug te nemen, maar de opkomst van China is voorlopig verbazingwekkend.
Economie in Beelden