Kaarsenmakers
De meeste mensen en ook heel wat economen zullen nooit van Frédéric Bastiat hebben gehoord. Het betreft een tamelijk onbekend Frans econoom die leefde van 1801 tot 1850. Erg spectaculaire theorieën heeft hij nooit bedacht, maar hij kon wel geestig uit de hoek komen. Hij heeft vooral naam gemaakt met zijn Verzoekschrift van de kaarsenmakers, waarmee hij — met succes — allerlei vormen van protectie belachelijk probeerde te maken.
Het ‘verzoekschrift’ was opgesteld door de fabrikanten van kaarsen, olielampen en verder iedereen die iets met de productie van kunstmatig licht te maken had. Het was gericht aan de leden van het parlement. De aanhef ging als volgt:
“Heren,
Wij lijden onder de desastreuze concurrentie van een buitenlandse producent, die kennelijk onder zulke gunstige omstandigheden kan produceren dat hij de binnenlandse ‘lichtmarkt’ kan veroveren met ongelooflijk lage prijzen. Op het moment dat hij verschijnt, stort onze omzet in en is de Franse lichtindustrie tot stagnatie gedoemd. Deze concurrent is niemand anders dan de zon...”
Het verzoekschrift stelt voor een wet aan te nemen die het verplicht stelt alle ramen door middel van luiken, gordijnen enz. te blinderen, zodat de zon geen kans krijgt. Op die manier zou kunstmatig een vraag naar kaarsen en olielampen in het leven worden geroepen, waarvan niet alleen de betreffende bedrijfstakken profiteren, maar waarvan uiteindelijk heel Frankrijk beter werd.
Bastiats ‘Verzoekschrift’ zou verplichte lectuur moeten zijn voor de leiders van westerse regeringen, die het protectiespook weer uit de kast lijken te halen. De Amerikanen hebben een paar jaar geleden de staalinvoer aan banden gelegd. Dergelijke maatregelen roepen echter altijd reacties op. Zo dreigde Europa overstroomd te worden met staal uit alle delen van de wereld dat de VS niet in kon. Daarom ging de EU op haar beurt maatregelen nemen om haar eigen staalindustrie te beschermen.
Internationale handel is er niet voor niets. Waarom zou je een product voor veel geld in eigen land kopen als je het ergens anders goedkoper kan krijgen? De protectie die hier en daar de kop weer opsteekt, kan gemakkelijk ontaarden in handelsoorlogen tussen de grote economische blokken. Het gevolg zal zijn dat iedereen slechter af is. De Amerikaanse staalmaatregel is gelukkig al teruggenomen, maar de meest schrijnende vorm van protectie, het gesloten houden van westerse markten voor landbouwproducten uit de derde wereld, is voorlopig nog steeds van kracht.
Economie in Beelden