Huwelijk
Economen bewandelen soms de vreemdste paden. Zo houden ze zich onder andere bezig met de verhouding tussen de beide seksen. Je kunt met enige goede wil (en eigenlijk ook wel zonder) spreken van een markt waarop mannen en vrouwen zich aan elkaar aanbieden. We laten de prostitutie nu maar even buiten beschouwing.
Bij markten in de meer vertrouwde zin is het zo dat de klanten met de dikste beurs de duurste spullen wegslepen. Vraag en aanbod stellen zich doorgaans zodanig op elkaar in dat wie het meest te bieden heeft, op de fraaiste artikelen beslag legt. Op de markt der seksen is het niet anders. Wie is het niet opgevallen dat de mooiste meisjes er met de aantrekkelijkste jongens vandoor gaan, de iets minder mooie meisjes met de ook wel leuke jongens, enz? Zoals elke markt, valt de huwelijksmarkt uiteen in een aantal deelmarkten.
De inventieve Amerikaanse econoom Gary Becker heeft de economische zienswijze eens toegepast op de polygamie, het verschijnsel dat een man meerdere vrouwen heeft. In het westen wordt deze vorm van samenleven afkeurend veelwijverij genoemd, maar in het oude China bijvoorbeeld was het heel normaal dat een ambtenaar vier, vijf of nog wel meer vrouwen had. De grens aan het aantal vrouwen lag bij het inkomen van de ambtenaar. In de befaamde Rechter Tie-romans van Robert van Gulik, die in het zestiende-eeuwse China zijn gesitueerd, hield de held het zeer bescheiden bij slechts drie vrouwen: hij vond dat je met z’n vieren zo fijn domino kon spelen.
De polygamie lijkt vernederend voor vrouwen, maar Becker meent dat er ook positieve kanten voor de vrouw aan zitten. Stel dat elke man geacht wordt minstens vier vrouwen te hebben. Er ontstaat dan een enorm tekort aan vrouwen. Die schaarste kan door de vrouwen worden uitgebuit, ze kan met andere woorden haar eisen stellen.
Dat wij het doorgaans monogaam houden mag dan erg romantisch zijn, het houdt op de huwelijksmarkt een ruim aanbod van vrouwen in stand. Daardoor is de onderhandelingspositie van vrouwen ongunstiger dan in het geval van polygamie. Bij polygamie zouden vrouwen eisen kunnen stellen op het gebied van huishoudelijk werk, een eigen werkkamer, de verdeling van het gezinsinkomen en dergelijke.
Becker gaat zelfs zover de monogamie als een soort omgekeerde kartelvorming ten gunste van de mannen te beschouwen. Door de heersende moraal, die de monogamie verplicht stelt, worden vrouwen tegen elkaar uitgespeeld door een ruim aanbod te creëren. Een nogal onwaarschijnlijke redenering zult u zeggen. Maar zijn die vaak niet het interessantst? Het huwelijk is voor de meeste mensen meer dan een economische aangelegenheid, maar door het economische aspect in de beschouwing te betrekken komen je soms aardige dingen op het spoor.
Economie in Beelden