Het negeren van de geschiedenis
Er zijn heel wat wijze uitspraken over kennis van het verleden gedaan. Bijvoorbeeld dat we zonder kennis van de geschiedenis de fouten uit het verleden blijven herhalen. Of dat het heden de totaalsom van de geschiedenis is en dat we zonder kennis van het verleden blind zijn. Alle reden dus om in het onderwijs veel aandacht aan geschiedenis te besteden.
De Frans-Amerikaanse cultuurfilosoof George Steiner heeft wat dat betreft wel een mening over het huidige onderwijs: “Modern onderwijs is georganiseerd geheugenverlies.” Misschien een tikkeltje overdreven, maar in de hoogste klassen van het voortgezet onderwijs is het vak geschiedenis niet meer dan een keuzevak. En het moet gezegd worden dat het schoolvak economie geen uitzondering vormt als het gaat om het negeren van het verleden.
Wie een lesboek economie doorbladert kan licht de indruk krijgen dat de wereld zoals we die nu kennen, er altijd geweest is. En ook het theoretisch apparaat dat we gebruiken om die wereld te begrijpen, komt uit de lucht vallen. Het is een tweevoudige ontkenning van het belang van het historisch aspect en een gemiste kans.
Waarom hoeven leerlingen niets te weten over het proces van economische groei gedurende de afgelopen anderhalve eeuw? Een eenvoudige, doch dringende vraag waarom sommige landen rijk zijn en andere landen arm, ontbreekt. De Grote Depressie van de jaren dertig zou verplichte kost moeten zijn, zeker tegen de achtergrond van de crisis van de afgelopen jaren. Zo kun je doorgaan: de verschuiving van de grote sectoren (landbouw, industrie, diensten) onder de macro-economische oppervlakte, de ontwikkeling van de inkomensverdeling, de veranderende rol van de overheid, noem maar op.
Ook de theorie zelf wordt historie-loos opgediend. Dat de economische theorie een ontwikkeling heeft doorgemaakt, blijft in het verborgene. Grote namen als Adam Smith en John Maynard Keynes komen terloops aan de orde — als ze al aan de orde komen, het hoeft namelijk niet. De ideeën van een kritisch econoom als Karl Marx behoren inderdaad niet tot de hoofdstroom van de huidige economische wetenschap, maar leerlingen mogen best eens geconfronteerd worden met een geheel andere manier van denken.
Kortom, door het historisch aspect buiten het economieonderwijs te laten doe je het vak en daarmee de leerlingen tekort. Wat meer geschiedenis zou het vak nog interessanter maken dan het al is.
Mini-essays