Het inverdieneffect van Trump
11 maart 2017
Onlangs maakte de Amerikaanse president Donald Trump bekend 1000 miljard dollar aan de infrastructuur te willen besteden. Eerder al had hij geopperd het defensiebudget met 54 miljard dollar te willen verhogen. Laten we aannemen dat dit plannen voor de komende vier jaar zijn, dan gaat het om ruim 260 miljard dollar per jaar.
Alleen al deze twee voornemens betekenen een toename van de Amerikaanse overheidsuitgaven met ruim 7 procent. Gaan de Amerikanen dus meer belasting betalen? Nee, de belastingen, in elk geval die voor het bedrijfsleven, gaan juist omlaag. Er komen wel bezuinigingen, bijvoorbeeld op ontwikkelingssamenwerking en het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar die lijken volstrekt onvoldoende om het gat te dichten.
Maar Trump heeft een oplossing voor zijn financiëel probleem, een oplossing afgekeken van één van zijn voorgangers, Ronald Reagan. De oplossing luistert naar de naam ‘inverdieneffect’. Het idee daarachter is simpel. De overheid geeft een forse bestedingsimpuls aan de economie door zelf meer uit te geven en door de belastingen te verlagen. De economie gaat stevig groeien, de inkomens van de burgers nemen toe en er komt als gevolg daarvan meer belastinggeld binnen. De extra belastinginkomsten zorgen ervoor dat het overheidstekort en de staatsschuld niet oplopen.
De vraag is of het inverdieneffect werkt. De geschiedenis is niet erg mild voor dit soort ideeën. Ondanks stimulering door diverse Amerikaanse presidenten is de Amerikaanse staatsschuld opgelopen van 908 miljard dollar in 1980 tot 19.000 miljard dollar in 2016. In geen enkel jaar daalde de staatsschuld. Kijk je naar de Amerikaanse staatsschuld ten opzichte van de omvang van de economie, dan komt de schuld uit op zo'n 105 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Japan heeft dezelfde ervaring. Ondanks meerdere stimuleringsronden loopt de staatsschuld inmiddels op tot een onwaarschijnlijke 250 procent van het bbp. Ter vergelijking: de Nederlandse staatsschuld beloopt zo'n 63 procent van het bbp.
Een tweede argument om het inverdieneffect in dit geval te wantrouwen is dat het vooral werkt in een periode van recessie. De Amerikaanse economie draait echter op volle toeren. Een bestedingsimpuls in de orde van grootte die Trump voor ogen staat zal de economie aan de capaciteitsgrens brengen, met stevige inflatie als gevolg. Als de Amerikaanse centrale bank tenminste niet al eerder heeft ingegrepen met een renteverhoging. Misschien moeten we ons er niet mee bemoeien, maar het is te hopen dat het Congres de plannen van Trump in deze vorm afschiet.
Actuele Beschouwingen