Geluk
Zoals u weet, maakt geld niet altijd gelukkig. Van tijd tot tijd worden er enquêtes gehouden, waarbij de ondervraagden wordt verzocht aan te geven hoe gelukkig ze zijn. Als je dan ook nog weet hoe hoog het inkomen van de betreffende personen is, zou je aardige conclusies kunnen trekken. Het resultaat van die onderzoeken komt bijna altijd op het volgende neer. Geen inkomen betekent een geluksniveau van nul. Stijgt het inkomen, dan gaat het geluk met flinke sprongen omhoog. Maar na een zeker punt maakt een stijging van het inkomen niet zoveel meer uit. Het geluk neemt nog wel toe, maar steeds minder en uiteindelijk hebben we ons maximumgeluk wel bereikt.
In het bijzonder aardige De troost van de filosofie van Alain de Botton behandelt de schrijver onder andere de ideeën van de Griekse filosoof Epicurus. Veel heb je niet nodig om gelukkig te zijn, aldus deze filosoof. Het epicuristische verlanglijstje omvat drie hoofdwensen: vriendschap, vrijheid en nadenken over het leven.
Over vriendschap kunnen we kort zijn: ze is niet te koop. Vrijheid probeerde Epicurus met zijn vrienden te realiseren door een soort commune buiten Athene te stichten, om daar eenvoudige, maar voedzame kost te verbouwen. Op die manier bevrijdden ze zich uit de gevangenis van het dagelijks leven. En vervolgens hadden ze genoeg tijd voor bespiegelingen over de beperkingen van het leven, zoals ziekte, armoede en dood, om ze al nadenkend onschadelijk te maken. "Geluk is niet eenvoudig te bereiken", zo besluit De Botton zijn verhandeling over Epicurus, "maar de obstakels zijn over het algemeen niet van financiële aard."
Een beetje geld is trouwens wel nodig, anders is vrijheid moeilijk voorstelbaar. Niet voor niets noemde de dichter J.C. Bloem geld ‘gemunte vrijheid’. Maar na een zeker inkomensniveau is extra geld steeds minder belangrijk. Intuïtief kunt u daar wel inkomen. Als uw maandelijkse netto-inkomen stijgt van € 1.500 naar € 3.000, kunt u uw geluk nauwelijks op. Maar als uw succesvolle neef zijn maandelijkse netto-inkomen ziet stijgen van € 10.000 naar € 11.500, is dat weliswaar niet onaardig voor hem, maar hoeveel gelukkiger wordt hij ervan?
In hun modellen gaan economen er overigens van uit dat Epicurus voor de meeste mensen niet het grote voorbeeld is, maar dat het economisch gedrag van onze medeburgers daarentegen wordt verklaard met het adagium “hoe meer, hoe beter”. En eerlijk gezegd lijkt dat een heel aardig uitgangspunt als je zo eens om je heen kijkt in de wereld. Hoewel onze medeburgers zich in enquêtes af en toe van hun epicuristische kant laten zien, laten ze zich als het erop aan komt weinig aan de ideeën van deze sympathieke Griekse filosoof gelegen liggen.
Economie in Beelden