Actuele Beschouwingen



Flexbanen



8 juli 2017

Van de ruim acht miljoen werkenden in Nederland hebben iets meer dan vijf miljoen personen een vast contract. Van de overige drie miljoen zijn één miljoen zzp’er en hebben een kleine twee miljoen een flexbaan. Denk in het laatste geval aan uitzend- en oproepkrachten.

De Nederlandse arbeidsmarkt is daarmee de afgelopen twintig jaar behoorlijk geflexibiliseerd geraakt. Vanaf 1995 is het aandeel van personen met een flexbaan plus zzp'ers in de beroepsbevolking ruim verdubbeld. Dat is opmerkelijk, want in de Europese Unie als geheel is het aandeel van mensen zonder een vast contract met slechts enkele procenten toegenomen.

Uiteraard zijn de werkgevers blij met zoveel flexibiliteit. Zzp’ers en flexwerkers zijn vaak goedkoper dan ‘vaste’ werknemers en gemakkelijker in te zetten. Maar wat vinden de flexibele werkers zelf? Veel zzp’ers, vooral die met specialistische vaardigheden, hebben er geen moeite mee. Ze hechten aan hun vrijheid en hebben geen behoefte aan een vast contract.

Anders ligt dat met de echte flexwerkers, zoals uitzend- en oproepkrachten. De overgrote meerderheid streeft naar een vast contract. Geen wonder, in aanmerking genomen dat deze flexwerkers gemakkelijk aan de kant kunnen worden geschoven, hetgeen veel onzekerheid met zich meebrengt. Bovendien worden uitzendkrachten vaak onderbetaald en bouwen weinig pensioen op.

Onlangs publiceerde de Volkskrant een interessant interview met de Amerikaanse socioloog Richard Sennett. Hij brak twintig jaar geleden al de staf over het oprukkende flexwerk. Veel economen wijzen op de achteruitgang in gemiddelde koopkracht die in hun ogen door het oprukkende flexwerk veroorzaakt wordt. Sennet heeft een andere insteek en wijst op de sociaal-psychologische gevolgen.

Flexibiliteit komt in zijn ogen neer op een permanente voorwaardelijkheid. Een huis kopen, een gezin stichten — het moet worden uitgesteld. Je bent niet meer ‘de auteur van je eigen leven’, in de woorden van Sennett. Er wordt verder een overdosis buigzaamheid van je gevraagd, hetgeen funest is voor je zelfrespect.

Een citaat uit het interview: “Het komt erop neer dat mensen een traject voor zich willen zien. Ze hebben een verhaal nodig over hun werkende leven. Iets waarop ze achteraf tevreden kunnen terugkijken: dit heb ik door hard werken stapje voor stapje bereikt.” Het zijn woorden die je in deze tijd van het flexibele kapitalisme veel te weinig hoort.


Actuele Beschouwingen