Didactisch probleem
Stelt u zich een school voor waarvan de leiding alleen de meest noodzakelijke ‘infrastructuur’ regelt: lokalen, meubilair, computers en nog het een en ander. Maar roosters zijn er niet. Een leerling die zijn kennis van het vak economie op peil wil brengen, gaat op zoek naar een economieleraar en bij voldoende vraag naar zijn diensten wil die wellicht een lesje geven.
Omdat ouders vermoedelijk bezwaar zullen maken tegen wat ze ‘een rommeltje’ zullen noemen, bestaan zulke scholen niet. Sterker nog, scholen zijn in hoge mate georganiseerd. Roosters en andere regelingen leggen alles tot in detail vast. Leerlingen zijn dan ook gewend zich te bewegen in een uiterst geplande omgeving. Om vervolgens in diezelfde school bij het vak economie kennis te maken met de marktsamenleving. Verwarring is niet zelden het gevolg.
Uw auteur is werkzaam bij het onderwijs. Laatst schilderde hij voor een klas ademloos luisterende leerlingen de akelige gevolgen van het afgenomen consumentenvertrouwen: minder vraag naar goederen en diensten, minder productie en een hogere werkloosheid. “We zitten in een recessie en er is bar weinig aan te doen.” De sfeer werd werkelijk wat bedrukt, tot een meisje haar vinger opstak en niet (of misschien juist wel) begrijpend sprak: “Maar meneer, dat doen we toch allemaal zelf!”
Verbazing is het begin van alle wetenschap, in dit geval de verbazing van de leerling die vanuit haar dichtgeregelde schoolleven nog wat vreemd tegen het wonder van een markteconomie aankeek. Want buiten de schoolmuren heersen de wetten van vraag en aanbod, die zo hun eigen gang gaan. Er is niet ergens een commandocentrum met knopjes voor investeringen, import en werkgelegenheid, waaraan naar believen kan worden gedraaid.
Een markteconomie lijkt sterk op de school waarmee dit stukje begon. De overheid schept de voorwaarden (wegen, veiligheid, rechtszekerheid) waarbinnen consumenten en producenten vervolgens hun gang gaan. De uitkomst van al die menselijke handelingen is ongewis; hoewel we het “allemaal zelf doen”, moeten we het eindresultaat afwachten. Dat is het fascinerende van een marktsamenleving en tegelijkertijd het probleem van het economieonderwijs.
Economie in Beelden