Zombiebanken
Zaterdag 20 juli 2013
Banken spelen zonder twijfel de hoofdrol in de huidige economische perikelen. De kredietcrisis begon doordat banken dubieuze beleggingsproducten op de markt brachten. Vervolgens raakten ze in zodanige problemen dat ze met belastinggeld gered moesten worden — ze waren immers ‘too big to fail’. En nu bemoeilijken ze het herstel door de kredietkraan nauwelijks open te draaien. Dat laatste valt de banken overigens nauwelijks te verwijten, ze moeten immers een buffer eigen vermogen bij elkaar sprokkelen.
Het probleem van veel Europese banken is dat ze overeind zijn gehouden door hun overheden, maar dat die overheden het daarbij lieten. Het gevolg is dat een aantal banken tot ‘zombiebanken’ zijn geworden. Een zombie is volgens Van Dale “een weer tot leven gewekte dode”. Maar echt leven doet de zombie niet meer.
Veel banken, met name in Zuid-Europa, hebben bezittingen die in feite weinig meer waard zijn, maar nog tegen een onrealistisch hoge waarde op de balans staan. Denk aan staatsobligaties van problematische landen of aan gedevalueerd onroerend goed. Economen dringen er al tijden op aan dat die bezittingen fors worden afgewaardeerd. Wat de banken dan feitelijk aan buffer eigen vermogen hebben, zal in dat geval — soms pijnlijk — duidelijk worden. De bankbalansen zouden moeten worden schoongeveegd, zoals de Tour de France van doping is ontdaan.
Vervolgens moeten die banken worden ‘geherkapitaliseerd’, d.w.z. dienen ze nieuw eigen vermogen aan te trekken. Aldus opgeschoond en bijgevuld zijn ze weer klaar voor de strijd. In de Verenigde Staten is dit afwaarderen en herkapitaliseren al jaren geleden en afgedwongen door de Amerikaanse overheid gebeurd.
In Europa wil het er niet erg van komen. Een flink aantal Europese banken wordt in leven gehouden via liquiditeitssteun van de Europese Centrale Bank, terwijl de basis, de verhouding tussen eigen vermogen en schulden, niet goed is. Je krijgt dan banken die zeer terughoudend zijn met kredieten. Volgens minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem bestaan in Nederland geen zombiebanken. Misschien niet, maar Nederlandse banken hebben wel forse belangen in vastgoed, zoals kantoorpanden waarvan 15 procent leeg staat.
Het zou intussen onjuist zijn de banken als veroorzakers van de alsmaar voortdurende stagnatie aan te wijzen. Maar het is op zijn minst opmerkelijk dat de groei in de VS, waar de banken van hun zombiekarakter zijn ontdaan, weer terug is, terwijl de Europese economie blijft kwakkelen.
Actuele Beschouwingen