Actuele Beschouwingen



De rol van instituties



13 mei 2017

Graag uw aandacht voor de cijfers in de tabel. De getallen zijn berekend door het totaal verdiende inkomen in een land te delen door het aantal inwoners. Nederland staat daar model voor het rijke West-Europa, dat zich omringd weet door een aantal relatief arme buren met in toenemende mate autoritaire regimes.

Economen hebben de laatste tijd steeds meer aandacht gekregen voor de rol van instituties. Waarom zijn de Amerikanen rijk en hun buren in Mexico arm? Waarom ligt het inkomen per hoofd in Zuid-Korea achttien keer hoger dan in Noord-Korea? Er ligt alleen maar een grens tussen rijkdom en armoede.

Maar die grens is wel bepalend voor het soort instituties waarin het economisch leven is ingebed. De instituties worden wel de sociale infrastructuur van een land genoemd. Goed geregelde instituties moedigen mensen aan hun capaciteiten zo optimaal mogelijk in te zetten: men volgt onderwijs, zoekt en vindt werk, innoveert, er worden nieuwe ondernemingen gestart.

In autoritair geregeerde landen zoals Rusland en Turkije, maar in toenemende mate ook Polen en Hongarije, worden persoonlijke initiatieven ontmoedigd doordat een onafhankelijke rechtspraak ontbreekt, hetgeen corruptie in de hand werkt. Van een democratische controle door een parlement hoeven we ons in deze landen geen overdreven voorstelling te maken, ook al omdat een vrije pers ontbreekt. Dat een elite zich verrijkt ten koste van de rest van de bevolking is dan vaak het resultaat.

Dit soort landen heeft vrijwel altijd een behoorlijk opgeleide beroepsbevolking en beschikt over voldoende natuurlijke hulpbronnen. Daar ligt het meestal niet aan. Dat het gemiddeld inkomen dan toch zo rond de helft van het West-Europese is, toont aan dat deze landen slecht geleid worden. Ze beschikken niet over inclusieve instituties. Dat zijn, in de woorden van de economen Daron Acemoglu en James Robinson, “... instituties die het mogelijk maken dat mensen overeenkomstig hun talenten en vaardigheden kunnen deelnemen aan economische activiteiten en dat ze eigen keuzes kunnen maken.”

Dat sommige leiders van populistische bewegingen sympathie lijken op te vatten voor een autoritair leiderschap zoals in Rusland, is zo gezien onbegrijpelijk. Daarmee doen ze hun kiezers tekort.


Actuele Beschouwingen